Praca w sterylizatorni podlega wytycznym, których przestrzeganie pozwoli wyeliminować błędy przy wykonywaniu dekontaminacji narzędzi medycznych. Z pozoru prosta czynność, jaką wydaje się być sterylizacja narzędzi w autoklawie, to proces złożony z wielu etapów, które mogą być wykonywane wyłącznie przez przeszkolony personel. Obrazuje go poniższa grafika.
Kwestia skażonych narzędzi pojawia się już na etapie ich użycia w gabinecie medycznym. Wszak do właśnie tam dochodzi do ich zabrudzenia, jak i skażenia drobnoustrojami. Dlatego już na tym etapie zachodzi konieczność do przeciwdziałania transmisji skażenia. Aby zabezpieczyć strefę czystą, jaką bez wątpienia jest gabinet zabiegowy, brudne narzędzia powinny być odkładane do specjalnych, zamykanych pojemników, zapewniających barierę ochronną. Także transport narzędzi skażonych, pomiędzy strefą czystą a brudną (sterylizatornią), powinien odbywać się w wykorzystaniem tych pojemników, po ówczesnym zdezynfekowaniu brudnych narzędzi preparatem dezynfekującym.
Niestety już na tym etapie wiele osób popełnia podobny błąd, traktując użyte do zabiegu narzędzia po macoszemu, odkładając je na czysty blat, tacę lub do nieprzystosowanego pojemnika.
DEZYNFEKCJA NARZĘDZI MEDYCZNYCH W STERYLIZATORNI.
Często pomijany w małych gabinetach medycznych, salonach kosmetycznych, czy klinikach weterynaryjnych etap, związany z prawidłowymi zasadami obowiązującymi w sterylizatorni. Osoby nieprzeszkolone w temacie sterylizacji narzędzi, argumentują fakt pomijania ich dezynfekcji tym, że przecież narzędzia i tak trafiają ostatecznie do autoklawu, który pozabija wszystkie zarazki. Niestety nic bardziej mylnego. Dezynfekcji nie przeprowadzamy dla pacjenta, lecz własnego bezpieczeństwa. W trakcie mycia, suszenia, pakowania w pakiety, wciąż mamy kontakt z potencjalnie skażonymi narzędziami, które stanowią ogromne zagrożenie dla naszego bezpieczeństwa. Właściwie zdezynfekowane powierzchnie, znacząco podnoszą nasze szanse na uniknięcie zarażenia. Dlatego ten etap pracy w sterylizacji jest tak ważny z punktu widzenia nas samych.
Do procesu dezynfekcji narzędzi potrzebne będą specjalne pojemniki, w których wykonamy ten proces i preparat dezynfekujący. Czynność dezynfekcji narzędzi medycznych wykonujemy zawsze w oparciu o wytyczne producenta płynu, które znajdziemy w instrukcji jego użycia. W zależności od rodzaju użytego materiału, sposoby dezynfekcji jak i jej czas mogą się od siebie nieznacznie różnić.
Nie wszystkie jednak narzędzia i materiały nadają się do dezynfekowania w preparatach chemicznych. Z tego powodu stosowane są także metody termiczne (dezynfekcja odzieży) i termiczno-chemiczne (urządzenia wrażliwe). Obie metody choć popularne w sterylizatorniach szpitalnych, są zupełnie nieznane a przez to niestosowane w małych gabinetach medycznych, czy salonach kosmetycznych. Warto jednak o nich pamiętać na wypadek pojawienia się nietypowego materiału, który będziemy chcieli poddać dezynfekcji przez procesem sterylizacji.
MYCIE NARZĘDZI PRZED PROCESEM STERYLIZACJI W AUTOKLAWIE.
Niewątpliwie jeden z najdokładniejszych etapów związanych ze sterylizacją narzędzi medycznych w autoklawie. O ile dezynfekcja narzędzi odbywa się niemal automatycznie i sprowadza ogólnie rzecz ujmując, do zalania kuwety płynem do dezynfekcji, a następnie zanurzeniu w nim narzędzi, o tyle kwestia mycia wymaga staranności i poświęcenia czasu. Dopuszczalne są dwie formy mycia narzędzi w sterylizatorni. Ręczna i mechaniczna – wykorzystująca myjkę ultradźwiękową. Przy małej ilości narzędzi poddawanych sterylizacji w autoklawie, opcja ręczna nie stanowi większego problemu, choć nawet wtedy jest to czynność czasochłonna.
Wyzwanie zaczyna się w chwili, gdy musimy umyć kilkadziesiąt sztuk narzędzi dziennie, w dodatku posiadających trudne do czyszczenia powierzchnie (frezy, wiertła). W takim wypadku z pomocą przychodzą myjki ultradźwiękowe, które wykonują za nas tą niewdzięczną robotę. Na rynku mamy bardzo bogatą ofertę tych urządzeń, począwszy od małych myjek o komorze poniżej 1 litra, a skończywszy na urządzeniach znacznie większych. Oczywiście ich właściwy dobór zależy od potrzeb sterylizatorni. Niezależnie jednak od tego, czy potrzebujemy kupić myjkę ultradźwiękową małą, czy też dużą, pamiętać musimy o jednej bardzo ważnej funkcji, bez której myjka ultradźwiękowa się nie obejdzie. Chodzi o system podgrzewania płynu myjącego w komorze. Myjki ultradźwiękowe bez możliwości regulacji temperatury, są w zasadzie bezwartościowe w sterylizatorni i nadają się wyłącznie do takich prac jak czyszczenie biżuterii, mechanizmów zegarków, czy podzespołów motoryzacyjnych.
Mycie z wykorzystaniem myjki ultradźwiękowej, może być skuteczne wyłącznie w oparciu go o preparaty myjące, dedykowane do tego typu urządzeń. Posiadają bowiem składniki wspomagające ultradźwięki, które są w stanie usunąć każdy rodzaj zanieczyszczenia. Stosowanie samej wody, lub płynów przeznaczonych do mycia naczyń, nie daje żadnych efektów. Niezależnie jaką formę mycia wybierzemy, czynność tą powinniśmy zakończyć płukaniem.
PAMIĘTAJ! Nie każde narzędzie nadaje się do mycia w myjce ultradźwiękowej (kamery, światłowody).
KONTROLA STANU TECHNICZNEGO I KONSERWACJA NARZĘDZI PRZED ICH STERYLIZACJĄ.
Narzędzia po umyciu muszą zostać wysuszone. Możemy je w tym celu odłożyć i zaczekać aż wyschną same, możemy je także wytrzeć do sucha czystym ręcznikiem, ewentualnie skorzystać z urządzeń służących do suszenia mechanicznego. Niezależnie jaką formę wybierzemy musimy pamiętać o tym, że następny krok jakim jest kontrola i konserwacja, możemy wykonać wyłącznie z użyciem suchych narzędzi.
Przed zapakowaniem narzędzi w opakowania, należy skontrolować ich stan techniczny, gdyż kategorycznie nie wolno przeprowadzać żadnych zabiegów z użyciem uszkodzonych, bądź zdekompletowanych narzędzi. Wszelkie ślady korozji, odkształcenia, przebarwienia, automatycznie eliminują narzędzie z dalszej pracy.
Po przeglądzie, narzędzia wymagające konserwacji należy nasmarować zgodnie z zaleceniami producenta, gdyż po zamknięciu pakietu takiej okazji już nie będzie. Wykonując tą czynność należy zwrócić uwagę, iż jest różnica pomiędzy nasmarowaniem danej części a zalaniem jej olejem. Nadmiar oleju, który trafi w pakiecie do komory sterylizacyjnej, zostanie w trakcie procesu sterylizacyjnego wyssany przez pompę próżniową, co może doprowadzić do jej uszkodzenia.
PAMIĘTAJ! Nigdy nie używaj smarów silikonowych, gdyż mają one złą tolerancję na wysoką temperaturę.
PRZYGOTOWANIE WSADU DO STERYLIZACJI W AUTOKLAWIE.
Proces pakowania narzędzi w torebki lub rękawy papierowo foliowe, to czynność składająca się z czterech ważnych etapów, które należy starannie wykonać. W przeciwnym wypadku skuteczność sterylizacji wsadu będzie negatywna.
Niezależnie czy pakujemy narzędzia w rękawy foliowe, czy w torebki papierowo foliowe, zawsze musimy przestrzegać dwóch zasad.
1 – narzędzia pracujące w pozycji otwartej (np. nożyczki), zawsze poddajemy sterylizacji w pozycji otwartej. Nie mogą zatem być opakowane w pozycji zamkniętej.
2 – narzędzia w opakowaniu mają mieć luz, by nie doszło do uszkodzenia bariery ochronnej jaką jest folia opakowania. Nie można ich pakować „na styk”.
Każdorazowo w opakowaniu musi znajdować się wskaźnik kontroli chemicznej, klasy 4 lub wyższej. Tylko jego prawidłowe przebarwienie gwarantuje skuteczność sterylizacji narzędzia, znajdującego się w pakiecie. Drugi wskaźnik tego samego typu poddawany jest sterylizacji poza pakietem (luzem na tacce) i podlega obowiązkowej archiwizacji na okres 5 lat. Zasada kontroli procesów sterylizacyjnych w autoklawie sprowadza się do kalkulacji – jedno narzędzie – dwa wskaźniki klasy 4 lub wyższej.
W zależności od wybranego rodzaju opakowania, używamy do jego zamknięcia kleju (naniesionego na element zamykający torebki do sterylizacji), lub zgrzewu (w przypadku rękawa do sterylizacji). Przy zamykaniu torebki papierowo foliowej ważne jest, by niezależnie od długości narzędzia znajdującego się w opakowaniu, nie skracać długości torebki. Możliwość dopasowania pakietu do narzędzia mamy w przypadku rękawów foliowych, do zamknięcia których wykorzystywana jest zgrzewarka. W obu rodzajach opakowań ważne jest, by były one szczelnie zamkniete.
Pakiety w komorze sterylizacyjnej powinny być ułożone w taki sposób, by możliwa była ich dokładna penetracja parą wodną. Choć układanie stosu jest niedopuszczalne, zezwala się położyć jeden pakiet na drugim. Warunkiem takiego ułożenia pakietów jest zastosowanie się do zasady papier do papieru, folia do folii. Praktykowane jest także układanie pakietów „na sztorc” o ile wspomniana zasada zostanie zachowana. Przed zamknięciem komory należy upewnić się, że pakiety nie wystają poza kosz i nie dotykają do ścian komory, gdyż mogą ulec zniszczeniu.